Τρίτη 12 Μαΐου 2009

ΒΟΗΘΟΣ ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΟΠΑΙΧΤΗ

Μπορεί να μην είδα ποτέ παράσταση του Σπαθάρη, στην Πάτρα όμως είχαμε τους δικούς μας καραγκιοζοπαίχτες. Μεγάλη παράδοση που ξεκινάει από τον θρυλικό Μίμαρο, τον άνθρωπο που διαμόρφωσε το Θέατρο Σκιών στη Ελάδα. Οι καραγκιοζοπαίχτες είχαν τη φήμη του μάγκα και του λαϊκού ανθρώπου, γι΄αυτό και οι περισσότεροι υιοθετούσαν στο μικρό τους όνομα την κατάληξη -αρος, Γιάνναρος, Μιχάλαρος κλπ. Γύριζαν σα τσιγγάνοι με την οικογένειά τους ολόκληρες περιοχές και πάντα, κάθε βράδυ νέο έργο. Στη συνοικία που έμενα, το ιστορικό Ζαβλάνι, υπήρχε κανονικό θέατρο για παραστάσεις καραγκιόζη που λειτουργούσε κάθε καλοκαίρι. Εκεί έπαιζε για πολλά χρόνια ο Αντώναρος (Αντώνιος Πλέσσας από την Αμαλιάδα), με το ηλεκτρικό μπουζούκι του, μεγάλο προσόν για εκείνη την εποχή.
Ο πατέρας μου για κάποια χρόνια έκανε τον επιχειρηματία (θεατρώνη) στις παραστάσεις του Αντώναρου. Είχε τόση επιτυχία ο άνθρωπος που γέμιζε το θέατρο, ο κόσμος σκαρφάλωνε στις μάντρες για να δει. Και μετά την παράσταση πήγαιναιν οι δυό τους στην πάνω πόλη, στην πλατεία Μαρούδα, να κεράσουν μπύρες τους άλλους καραγκιοζοπαίχτες που έπαιζαν εκεί. Δεν τα θυμάμαι αυτά, αλλά τα διηγείται η μάνα μου.

Ο Αντώναρος δεν άφηνε να μπαίνουν στη σκηνή περίεργοι, ειδικά τα παιδιά. Φύλαγε τα μυστικά της τέχνης του. Στα μάτια μας η σκηνή ήταν κάτι απρόσιτο σαν το ιερό της εκκλησίας. Μόνο στις παραστάσεις που άλλαζε μπερντέ ενώ έπαιζε, παίρναμε μια γεύση για το τι υπήρχε από πίσω. Ομως την ίδια εποχή άρχισαν να κυκλοφορούν έγχρωμες χάρτινες φιγούρες και ιστορίες Καραγκιόζη στα περιοδικά. Ήταν πολύ εύκολο λοιπόν να στήνουμε στις αυλές μας αυτοσχέδιους μπερντέδες από σεντόνι και να παίζουμε παραστάσεις μιμούμενοι τους μεγάλους καραγκιοζοπαίχτες...
Ύστερα μεγαλώσαμε...

Είκοσι χρόνια μετά, πρώτα στα αμφιθέατρα των πανσπουδαστικών συνεδρίων και μετά στο ναυτικό που υπηρετήσαμε μαζί, γνώρισα τον Ψυχραιμία, εκτός των άλλων και καραγκιοζοπαίχτη. (Διαβάστε το άρθρο του Αντρέα Ρουμελιώτη στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ) Πολύ συχνά μιλούσε με "φωνές" ηρώων του θεάτρου σκιών και αμέσως άρχισα κι εγώ το ίδιο βιολί, ξαναγυρίζοντας στις μνήμες των παιδικών μου χρόνων.

Ψάχνοντας λοιπόν κάποια μέρα στα παλιατζίδικα στο Μοναστηράκι ανακαλύψαμε κάποιες φιγούρες με την υπογραφή του Αντώναρου. Ο παλαιοπώλης μας αποκάλυψε ότι ο Αντώναρος σε κατάσταση απόλυτης φτώχειας πούλησε όλη τη συλλογή του, τα εργαλεία της δουλειάς του για να επιβιώσει. Είχαν απομείνει απούλητα κάτι δεύτερα κομμάτια, ο καραγκιόζης καλόγερος, δύο γυναίκες και κάποια παλληκάρια. Τα αγόρασα αμέσως όλα για να συμπληρώσουν την συλλογή του Ψυχραιμία. Και μερικές μέρες αργότερα, σε κάποιες παραστάσεις του έγινα βοηθός του πίσω από το μπερντέ, κουνώντας τις φιγούρες του Αντώναρου.

Πέρασαν άλλα είκοσι χρόνια από τότε και νοιώθω πάντα την ίδια συγκίνηση...


21 σχόλια:

alektor είπε...

Να σου πω για το Γιάννη. Περασμένα εξήντα, ολιγόνους, στα όρια εγκλεισμού μα άκακος σαν πρόβατο, το όνειρό του να παίξει στη μπάντα τύμπανο. Παλιός βοηθός ερασιτέχνη καραγκιοζοπαίχτη, νυν γνωστού επιτηδευματία (και φιλοσόφου), ονόματα δε λέμε, καμιά πενηνταριά χρόνια πριν, έμελλε να γίνει η αιτία της πρώτης μεταπραγματικής, αλεατορικής και διαδραστικής παράστασης του καραγκιόζη. Ηλεκτρικό φως δεν υπήρχε, κρατούσε ο άμοιρος δυο κεριά, ένα έφτανε να πιάσει φωτιά το σεντόνι, ο καραγκιοζοπαίχτης θύμωσε, τον πλάκωσε στις σφαλιάρες, το κοινό συνέλαβε αυτομάτως το σκηνοθετικό εύρημα και ξέσπασε σε χειροκρότημα ενώ δεν ήταν λίγοι εκείνοι που υπαινίχτηκαν κομμουνιστικό δάκτυλο.

ΙΙ

Η μπαταρία ήταν βαρύ νόμισμα. Μ’ ένα αυγό έπαιρνες εφτά καραμέλες, με μια δραχμή δέκα, με μιάμιση μια αφίσα απ’ το Γουέμπλεϋ, για μια μπαταρία όμως ξόδευες μια περιουσία, τ’ αυγά, το φόλι και καμιά δεκάρα. Το ξαδερφάκι ανακάλυψε στο ραδιάκι, ότι κάθε βράδυ γύρω στις εννιά έπαιζε καραγκιόζη, πρώτη φορά τ’ ακούγαμε, η δασκάλα δεν ήξερε τίποτα, ήταν το μυστικό μας, κάθε πρωί στο σχολειό όλοι περίμεναν τη νέα περιπέτεια, κι εμείς κάθε βράδυ το ράδιο Φωκίδα. Πεντακόσια χιλιόμετρα βόρεια, πιάναμε στα μεσαία τη μοναδική, εκτός από το τοπικό ραδιόφωνο, ελληνόγλωσση εκπομπή με έναν ήρωα φτωχό, κατατρεγμένο, φουκαρά, σαν και μας ένα πράμα. Πού λεφτά για μπαταρίες..

aerostatik είπε...

@ alektor
λάλησες εις διπλούν και μου έφτειαξες τη μέρα...

tsaousa είπε...

Ούτε εγώ θυμάμαι να είδα παράσταση του Σπαθάρη.
Είχα δει όμως πρόσφατα ένα αφιέρωμα σε αυτόν από την ΕΡΤ και βέβαια έμαθα πολλά για τον Καραγκιόζη και τους Καραγκιοζοπαίχτες, εκπληκτικό ντοκυμαντερ.

Θυμάμαι όμως, τον αδελφό μου, 5 χρόνι αμεγαλύτερος μου, να έχει φτιάξει φιγούρες με ένα φίλο του και να κάνουν τα καλοκαίρια παραστάσεις καραγκιόζη στη γειτονιά. Κεριά πίσω από το σεντόνι, στα διαλλείματα πουλούσαν σνακσ και αναψυκτικά, όλα μόνοι τους τα έκαναν και τα κονομούσαν επιπλέον!!

Επειδή τίποτα δεν είναι τυχαίο, μεγαλώνοντας ο αδελφός μου έγινε φωτογράφος και ο φίλος του σκηνοθέτης. Στη διαφήμιση και οι δυο. Πάντα συνδύαζαν τη τέχνη με το χρήμα, χαχα!

aerostatik είπε...

@ tsaousa
πολλά αγόρια έχουν παίξει καραγκιόζη, τα κορίτσια τι έκαναν ?

tsaousa είπε...

Τα κορίτσια παρακολουθούσαν. Λίγο είναι να είσαι κοινό;

aerostatik είπε...

και χειροκροτούσαν...

aKanonisti είπε...

Eγω έπαιζα....
αλλά με λάμπες....
διότι είμαι τζόβενο...

Μήπως όμως είμαι αγόρι????

:-)))

tsaousa είπε...

Για το κοινό γίνεται η παράσταση, άρα τα κορίτσια ήταν συστατικό της παράστασης. Τι θες τώρα, ε;

@akanonisti πες του τα γιατί πάει να μας βγάλει άχρηστες.

nelly είπε...

Ο μουσατος της φωτο?

aerostatik είπε...

@ akanonisti
δεν είσαι τζόβενο ούτε αγόρι,
απλώς μεγαλοαστή...

aerostatik είπε...

@ tsaousa
δε θέλω τίποτα, τα κορίτσια δικαιώνονται από την παρουσία τους...

aerostatik είπε...

@ nelly
ο ψυχραιμίας...

aKanonisti είπε...

Είσαι κακός και προβοκάτορας...
και άλλη φορά... θα σε πάω... να γνωρίσεις τον Ψωμιάδη....

Τέλος!!!!!!
(δεν ξανατρώω παστουρμα μαζί σου...)

aerostatik είπε...

@ akanonisti
προβοκάτορας πάντα
κακός ποτέ

Υ.Γ, θα μου φέρουν αύριο παστουρμά από τη Μυτιλήνη, να σου φυλάξω λίγο ?

aKanonisti είπε...

Δεν εξαγοράζομαι με λίγο παστουρμά...
και ειδικα από την Μυτιλήνη...

Ανακάλεσε αμέσως!!!!!

Γιατί θα δημοσιεύσω τις ταξικές σνομπαρίστικες ατάκες σου....

Χα!

SUN W KNIGHT είπε...

Μπορεί να απεχθάνομαι τον Καραγκιόζη αλλά θυμάμαι με ευχαρίστηση τις συζητήσεις μας με τον Ψυχραιμία. Όταν τον ξανασυναντήσεις δώσε του χαιρετισμούς από τον... Καταλανό της Βοιωτίας...

aerostatik είπε...

@ akanonisti
δημοσίευσε τες αμέσως για να με κάνεις διάσημο...

aerostatik είπε...

@ sun knight
θα σε πάει σπίτι σου με το niva...

zekia είπε...

Μια φορά είδα παράσταση Καραγκιόζη, φυσικά όχι απο τον Σπαθάρη. Στο δημοτικό.
Και ένας ξάδερφος μου αγόραζε καραγκιόζη σε χειροτεχνία, έφτιαχνε τις φιγούρες και διάβαζε τους διαλόγους αλλά ποτέ δεν έκανε μια παράσταση σε άλλους. Κρίμα.
Καλό Σαββατοκύριακο Αερόστατο:)

aerostatik είπε...

@ zekia
ο καραγκιόζης μας έχει σημαδέψει όλους...

Ντρουσίλα είπε...

Πριν 3-4 χρόνια γνώρισα δυο νέα, πολύ νέα παιδιά που φτιάχνουν εκπληκτικές φιγούρες του Καραγκιόζη και μάλιστα, συμμετέχουν και σε παραστάσεις (σπάω το κεφάλι μου, δεν θυμάμαι το όνομα του καραγκιοζοπαίχτη, νομίζω κάπου στη Ν. Φιλαδέλφεια βρίσκεται το εργαστήρι του).
Ακόμα κι αν στα παιδιά μας, ο Καραγκιόζης δεν μπορεί να "μιλήσει" όπως σ' εμάς ή τους γονείς μας, εντούτοις, πιστεύω ότι είναι χρήσιμο να τους δίνεται, αν μη τι άλλο, η ευκαιρία να τον "γνωρίσουν" κι ίσως, κάποια να τον εντάξουν και στις προτιμήσεις τους.