ΕΓΚΩΜΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΕΣ

Όλα τα τραγούδια μονάχα για σένα μάτια μου

για σένα

Για σένα με τα μαύρα

τα στρας και τα καρφιά

το αγκάθινο στεφάνι

τα ρέιμπαν γυαλιά

για σένα, άγγελέ μου,

θα βγω στο Γολγοθά

να κάνω συναυλία με γυφτολαϊκά

Χέντριξ και Καζαντζίδης, δέκα χιλιάδες βατ

να κλάσουνε πατάτες οι μπάτσοι και τα ματ

Κάθε Μεγάλη Παρασκευή, η γιαγιά μου τραγουδούσε το μοιρολόι της Παναγιάς.

Σήμερα μαύρος ουρανός, σήμερα μαύρη μέρα...

Δεν της ήταν δύσκολο να ταυτιστεί, αφού είχε χάσει ήδη πάτέρα, άντρα και δύο αδέρφια στην κατοχή, και τον γαμπρό της πρόσφατα.(ο πατέρας μου δες εδώ).Ξεκινώντας από το στόλισμα των τάφων, κρατούσε πάντα μερικά λουλούδια του κήπου μας για τον επιτάφιο. Μαζί με τις άλλες γυναίκες, μέσα στην εκκλησία του νεκροταφείου, έψελναν ανάκατα το μοιρολόι και τα εγκώμια, πριν την κανονική λειτουργία. Αυτή μου το΄μαθε και τη θυμάμαι νε συγκίνηση....

Το τραγούδι όμως, εκτός από μοιρολόι, είναι μαχητικό και βίαιο. Ο πόνος μεταφράζεται σε κατάρες με πολλούς αποδέκτες. Οι εβραίοι είναι μόνιμος στόχος

οι άνομοι και τα σκυλιά κι οι τρισκαταραμένοι

ενώ δε χαρίζεται και στους γύφτους, που λόγω επαγγέλματος, έφτιαχναν τα καρφιά για τη σταύρωση...

-Άντε μωρέ ατσίγγανε, στάχτη να μη ποτάξεις

μηδέ διπλό πουκάμισο στη ράχη σου μη βάλεις.

Μέσα από το θρήνο πλάστηκε στο λαϊκό υποσυνείδητο ένας κοινωνικός ρατσισμός που φτάνει στις μέρες μας...

Λιγότερο γνωστό και πολύ περίεργο, είναι το περιστατικό της Παναγίας με την Αγία Καλή, που καταλήγει πάλι σε κατάρα

Πηγαίνει στο σπιτάκι της και στρώνει το τραπέζι

κι έκατσε και περίμενε τον ερχομό του γιου της.

Πέρασε και η αγιά Καλή και την καλησπερίζει.

- Ποιός είδε γιο εις το σταυρό και μάνα στο τραπέζι.

- Άντε και σύ αγιά Καλή, νά 'σαι καταραμένη,

άντε που να σε χτίσουνε ανάμεσα πελάους

παπάς να μη σε λειτουργά, διάκος να μη σε ψέλνει,

ούτε κερί και λίβανο να μην καεί μπροστά σου

μόνο στην άκρη του γιαλού το κύμα να σε δέρνει.

Η αινιγματική φιγούρα της Αγίας Καλής, ελάχιστα μας θυμίζει χριστιανική αγία. Μοιάζει περισσότερο με παγανιστική, θαλάσσια θεότητα , μια θηλυκή μορφή από την αρχαιότητα. Το όνομα παραπέμπει στη νύμφη Καλλιστώ ή την Άρτεμη Καλλίστη, ακόμα και στη βασίλισσα Καλή των νεράιδων. Το ζήτημα της αντιπαράθεσης με την Παναγία, είναι κι αυτό δείγμα της διαφορετικής αντίληψης του ελληνικού και του χριστιανικού κόσμου. Η Δήμητρα, που έχασε το παιδί της, την Περσεφόνη, βυθίστηκε στο απόλυτο πένθος και την ολοκληρωτική άρνηση τροφής, οδηγώντας τη φύση στο μαρασμό. Η Παναγία αντίθετα, στρώνει τραπέζι, κάτι που τηρείται και σήμερα μετά τις κηδείες.

Πρόκειται για δύο διαφορετικές αντιλήψεις για την αντιμετώπιση του θανάτου, μεσα από τον γυναικείο λόγο. Η κυρίαρχη, και η άλλη, που εξορίστηκε στην άκρη του γιαλού, παρούσα όμως στη φαντασία της λαϊκής μυθολογίας. Ο Glenn Danzig θα την αναγνώριζε ως IGRAT, όπως φαίνεται στο φόντο της εικόνας που δημοσιεύω στην αρχή. Και ο Τζίμης Πανούσης θα έγραφε όλα του τα τραγούδια για τα μάτια της...