Σάββατο 28 Ιουλίου 2007

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΗΣ ΖΑΚΥΘΟΣ


ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΣΟΛΩΜΟΥ
ΣΥΝΤΡΙΒΗ ΚΑΙ ΔΕΟΣ
Η Γυναίκα της Ζάκυθος είναι πραγματικό πρόσωπο λένε οι πηγές και ο Σολωμός είχε διαφορές μαζί της. Προσωπικές και οικονομικές, όπως με πολλούς εκείνη την εποχή, που΄καναν μαύρη τη ζωή του. Μόνο στο ποιητικό του σύμπαν πλέον έβρισκε το δίκιο του και κάποια παρηγοριά. Φοράει λοιπόν το προσωπείο του Διονύσιου του ιερομόναχου και μέσα από ένα πεζό σχεδίασμα ξεσπάει, ξετυλίγοντας σιγά σιγά τα απωθημένα και τις απογοητεύσεις του για τη Γυναίκα με κεφαλαίο, που δεν κατάφερε να προσεγγίσει και να κατανοήσει. Την περιγράφει σαν την απόλυτη Ασχήμια. Μέσα της βάζει να φωλιάζει το απόλυτο Κακό που εκδηλώνεται με κάθε ευκαιρία. Το κείμενο είναι ένα είδος ποιητικoύ voodoo, όπου μπήγει σουβλερές λέξεις αντί για βελόνες στο σώμα της Γυναίκας. Στο τέλος προφητεύει αλλά και ξεκάθαρα επικαλείται για αυτήν ένα φρικτό θάνατο. Σε καμμιά στιγμή δεν ξορκίζει το μίσος του για τη Γυναίκα, το αφήνει να ξεχειλίσει απόλυτα.
Καημένε ποιητή....
ηηηηηηηηηη
ξξξξξξξξξξξξξ
Στην παράσταση των βράχων ο σκηνοθέτης δεν σεβάστηκε τον ποιητή γιατί τον αγαπάει. Παίζοντας ο ίδιος τον Διονύσιο, παρουσίασε το παραλήρημα ενός μισοσαλεμένου καλόγερου σε συμφωνία με το κείμενο. Το σκηνικό, η μουσική, ο χορός και η Μπεμπεδέλη δεν ήταν παρά το υποσυνείδητο του Σολωμού αποκεκαλυμμένο...

Κυριακή 22 Ιουλίου 2007

LA BAYADERE


...πάλι στα' κοψε η μαμά σου
μπαγιαντέρα τα μαλλιά σου..

Μπαγιαντέρα (ινδικά devadasi), έλεγαν τις ιερές χορεύτριες στην Ινδία, που χόρευαν στις θρησκευτικές τελετές. Τις διάλεγαν συνήθως από φτωχές πολύτεκνες οικογένειες. Η τελική επιλογή της υποψήφιας γινόταν σύμφωνα με τον "κανόνα της σελήνης". Η εμμηνόρροια του κοριτσιού έπρεπε αυστηρά να ακολουθεί τον κύκλο του φεγγαριού, με την μεγαλύτερη ένταση στην πανσέληνο. Το χάρισμα αυτό το θεωρούσαν θεϊκό, και η μπαγιαντέρα, που συμμετείχε χορεύοντας στα τελετουργικά του ναού, παντρευόταν συμβολικά κάποιον θεό από το ινδικό πάνθεον.
Τον 19ο αιώνα, η μπαγιαντέρα, αναδυομένη από έναν ινδικό ναό για να παρουσιάσει τον τελετουργικό χορό της προτού εισχωρήσει στις μυστηριώδεις σκιές, αποτέλεσε για τους Γάλλους ποιητές και συγγραφείς ένα ισχυρό σύμβολο έμπνευσης. Στο λιμπρέτο του κλασικού χοροδράματος "La Bayadere" ξεχωρίζει το όνομα του Θεόφιλου Γκωτιέ, ενώ την μουσική έγραψε ο Λούντβιχ Μίνκους. Επηρεασμένος από το κλίμα, ο συνθέτης ουγγρικής καταγωγής
Emmerich Kalman έγραψε την οπερεττα "Die Bajadere", που ανέβηκε σε πρεμιέρα στη Βιέννη στις 23 Δεκεμβρίου 1921. Στο έργο του αυτό ο συνθέτης απέφυγε τους παραδοσιακούς ουγγαρέζικους τσιγγάνικους ρυθμούς που τον έκαναν γνωστό και χρησιμοποίησε εξωτικές μελωδίες με γεύση ανατολής. Προσπάθησε επίσης να ενσωματώσει κάποια jazz θέματα. Επειδή όμως οι Αμερικάνοι μπερδεύονται με τόσες λεπτομέρειες, το έργο παρουσιάστηκε στην Αμερική με τον συμβατικό τίτλο "Yankee Princess".
Στην Ελλάδα είχε παράξενη τύχη.

Ο Δημήτρης Γκόγκος γεννήθηκε στο Χατζηκυριάκειο του Πειραιά με καταγωγή από τον Πόρο. Τελείωσε το τετρατάξιο γυμνάσιο και πήρε δίπλωμα ηλεκτριστού. Από μικρός έπαιζε μπουζούκι, μπαγλαμά και μαντολίνο.
Όταν άκουσε τη μπαγιαντέρα του Κάλμαν, δε χόρταινε να παίζει στο μπουζούκι του το ομώνυμο τραγούδι. Το' παιζε σε κάθε ευκαιρία στα μαγαζιά που δούλευε. Γρήγορα του κόλλησαν το παρατσούκλι " ο Μπαγιαντέρας ", που τον ακολούθησε σ' ολόκληρη την κατοπινή ζωή του σαν δεύτερο επώνυμο.
Το 1941 δούλευε στου "Δασκαλάκη" στο Μαρούσι. Τότε το μεροκάματο ήταν πολύ μικρό και δεν έπρεπε να χάνει ούτε μία μέρα. Τα μάτια του πονούσαν συνεχώς. Μόλις ξεκίνησε να παίζει τη μπαγιαντέρα, μια γυναίκα από το κοινό σηκώθηκε να χορέψει. Χόρευε στο ρυθμό μ' έναν τρόπο που κανείς δεν είχε ξαναδεί. Ο Γκόγκος έπαιζε και ξανάπαιζε τη μουσική, και η γυναίκα δε σταματούσε το χορό. Πάλευε να κρατήσει τη στιγμή αιώνια και τα δάχτυλά του μάτωσαν. Δεν ξεκολλούσε τα μάτια του από το χορό της γυναίκας κι έπαιζε το μπουζούκι του ασταμάτητα. Ως ότου μια στιγμή κατάλαβε πως δεν έβλεπε τίποτα....
Οι γιατροί διέγνωσαν γλαύκωμα.
Εκείνο το βράδυ είχε πανσέληνο.
Από τότε τριγυρίζει σαν τη νυχτερίδα...

Σχετικά με τους στίχους του τραγουδιού των τίτλων, σοβαροί ερευνητές του διαδικτύου καταλήγουν στο συμπέρασμα πως μπαγιαντέρα ήταν είδος κουρέματος των αρχών του αιώνα, δημοφιλές στη Σμύρνη. Άλλοι, όπως ο Παναγιώτης Κουνάδης, αν και παρουσιάζει το τραγούδι σε δύο εκτελέσεις στα "48 αδέσποτα ρεμπέτικα", παραλείπει επιμελώς τους στίχους που αναφέρουν τη μπαγιαντέρα. Ίσως κανείς τους δεν πρόσεξε από το πρωτότυπο της Μαρίκας Παπαγκίκα το τελευταίο μέρος :
ξξξξξξξ
...μπαγιαντέρα μου κυρά μου
ηηηηηηηηηηηηηηη
έλα γιάνε την καρδιά μου...





Σάββατο 14 Ιουλίου 2007

ΑΝΑΜΝΗΣΗ ΔΙΑΚΟΠΩΝ


....τα παιδιά της γειτονιάς σου με πειράζουνε..

εεε
...μόλις πάτησε το πόδι του στο νησί, ξημερώματα, φορτωμένος το σακκίδιο και το sleeping bag, ο Peter Gabriel κάθησε στο τραπεζάκι δίπλα στη θάλασσα να πιει έναν καφέ. Δεν έκλεισε μάτι όλη τη νύχτα στο καράβι και το κεφάλι του γύριζε. Έβλεπε στον ορίζοντα να καίγονται σιγά σιγά οι γραμμές κι έτσι δεν πρόσεξε τη Μαρίκα Παπαγκίκα που στάθηκε δίπλα του. Κι αυτή, χωρίς να του μιλήσει, αναποδογύρισε το φλυτζάνι του καφέ μέχρι που στράγγιξε. Το πήρε στα χέρια της κι ανάβοντας τσιγάρο άρχισε να του λέει τη μοίρα...


Του θανάτου και του χρόνου τα καμώματα

κουβαλάς μες στου μυαλού σου τα κυκλώματα


Τα νησιά που άλλοτε ξύπναγες χαράματα

ξεχαστήκανε στο χάρτη κούφια γράμματα


Μές στη μουσική η ψυχή σου φανερώθηκε

τίναξε ψηλά τα χέρια μα δε σώθηκε

45

Σκύψε χάιδεψε τα χέρια μου τα γέρικα

κι έλα να σε ταξιδέψω στην Αμέρικα


Τετάρτη 11 Ιουλίου 2007

Η ΚΥΡΙΑ ΓΙΟΛΑΝΤΑ

Μαγυάρα της μειονότητας
γεννήθηκε στην Τρανσυλβανία
με τη γιαγιά της μεγάλωσε στη Ρουμανία
κομμάτι μιας αυτοκρατορίας που πέρασε...


ΣΥΛΛΑΒΙΖΕ "Κ Ο Μ Η"
ΤΑ ΜΑΛΛΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ


Ζεί στην Ελλάδα δεκατρία χρόνια
ψιλικατζίδικο στην οδό Ηλέκτρας


"Μοιάζουμε " λέει "με τους έλληνες,
στην καλοπέραση
"


Η Τρανσυλβανία, επαρχία της Αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας, μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο δόθηκε στους Ρουμάνους για σαράντα χρόνια, και οι Ρώσοι πήραν τη Μολδαβία. Στη δεκαετία του εξήντα, που έληξε η προθεσμία, ο Γιάνος Καντάρ, τότε κομμουνιστής ηγέτης, μπορούσε να την ξαναπάρει. Έβαλε έναν όρο. Οι Ρουμάνοι έποικοι που την είχαν κατακλύσει, να γυρίσουν πίσω. Δεν έγινε δεκτός.

Τρίτη 3 Ιουλίου 2007

DEATH BY WATER


Γιώργος από τα Μέγαρα,

πέντε μέρες πεθαμένος


Forgot the cry of gulls, and the deep sea swell


Λησμόνησε την κραυγή των γλάρων

και το φούσκωμα του βαθιού πελάγου



Gentile or Jew

Στοχάσου το Γιώργο


who was once handsome and tall as you

88
(μια αυθαίρετη παραλλαγή της Έρημης Χώρας του T.S.Eliot,

μετάφραση Σεφέρη)

Όταν έριχναν το χώμα πάνω στο φέρετρο για να το σκεπάσουν, άρχισε να βγαίνει μια πυκνή σκόνη προς τα πάνω, που στέγνωνε τα μάτια και το λαιμό. Καλλίτερα να΄μενες στη δροσιά της θάλασσας σκέφτηκα, θα σου άρεσε περισσότερο...

Δευτέρα 2 Ιουλίου 2007

ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ

Τον Μίλτο Πασχαλίδη τον ξέρω ελάχιστα.
Την Πέμη Ζούνη περισσότερο.
Από τον Γιάννη και την Μαρία ως τον Κωστέα-Γείτονα.
Δεν ξέρω επίσης ποιος έγραψε τα κείμενα της παράστασης.
Ισως και οι δύο.
Θεατρική γραφή για τον έρωτα που δεν καταφεύγει στο μελό και την εύκολη συγκίνηση.
Χωρίς καθόλου εγκεφαλικές μεγαλοστομίες και κατασκευές.
Τρυφερά βιώματα σε χαμηλούς τόνους σαν ψίθυρος τη νύχτα.
Με γέφυρες πολλά καλά τραγούδια.
Μια έκπληξη το καλοκαίρι...